Σακχαρώδης διαβήτης, ποια είναι η ενδεδειγμένη διατροφική προσέγγιση.

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα χρόνιο νόσημα, το οποίο εμφανίζεται σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους στις μέρες μας. Οι πάσχοντες από διαβήτη παρουσιάζουν αύξηση των τιμών της γλυκόζης(σακχάρου), είτε γιατί δεν παράγουν καθόλου ινσουλίνη είτε γιατί η ινσουλίνη που παράγουν δεν είναι αποτελεσματική.

Υπάρχουν δύο τύποι διαβήτη, ο διαβήτης τύπου 1 ή ινσουλινοεξαρτώμενος και ο διαβήτης τύπου 2 ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος. Στο διαβήτη τύπου 1 ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει καθόλου ινσουλίνη, ενώ στο διαβήτη τύπου 2 παράγεται μικρή ποσότητα ινσουλίνης, η οποία δεν επαρκεί για τις ανάγκες του οργανισμού.

Είναι πολλοί αυτοί, που ακόμα και σήμερα πιστεύουν ότι το σάκχαρο το ανεβάζουν η ζάχαρη και τα τρόφιμα που την περιέχουν. Η αλήθεια όμως είναι ότι το σάκχαρο το αυξάνουν όλες οι τροφές που περιέχουν σάκχαρα, δηλαδή υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες αποτελούν συστατικό των τροφίμων που ανήκουν στην ομάδα των φρούτων, των λαχανικών, των γαλακτοκομικών(εξαιρούνται όλα τα είδη τυριών) και στην ομάδα του αμύλου(ψωμί, μακαρόνια, ρύζι, πατάτες). Δηλαδή, υδατάνθρακες υπάρχουν σε όλες τις τροφές εκτός από τα τυριά, το κρέας, τα λίπη και τα έλαια.

Άσχετα με το αν ο διαβήτης είναι τύπου 1 ή 2, οι υδατάνθρακες που θα καταναλωθούν πρέπει να μοιραστούν σωστά στη διάρκεια της ημέρας. Ανάλογα με τον τύπο(1 ή 2), διαφοροποιείται ο τρόπος με τον οποίο μοιράζονται οι υδατάνθρακες. Δεν θέλουμε να υπάρχουν μέσα στην ημέρα λίγα και ογκώδη γεύματα, αλλά 5-6 μικρά. Από αυτά, τα 3 πρέπει να είναι κύρια γεύματα, πρωινό-μεσημεριανό-βραδινό, και τα υπόλοιπα 2-3 ενδιάμεσα γεύματα-σνακ, δεκατιανό-απογευματινό και αν κριθεί απαραίτητο ένα γεύμα πριν από τον ύπνο.

Παλαιότερα επικρατούσε η αντίληψη ότι ένας διαβητικός δεν πρέπει να καταναλώνει τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη ή άμυλο. Οι νεότερες έρευνες όμως έχουν δείξει ότι δεν έχει σημασία η μορφή των υδατανθράκων αλλά η ποσότητά και ο καταμερισμός τους μέσα στην ημέρα. Άρα, ένας διαβητικός πρέπει να ακολουθεί ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο που περιέχει όλα τα τρόφιμα χωρίς στερήσεις και απαγορεύσεις.

Ο διαβήτης(ανεξαρτήτως τύπου) αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση Στεφανιαίας Νόσου. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη πρέπει να κρατήσουν σε χαμηλά επίπεδα την πρόσληψη των κορεσμένων λιπαρών οξέων, που προκαλούν αύξηση της «κακής» χοληστερόλης(LDL). Κορεσμένα λιπαρά οξέα βρίσκουμε σε ζωικής προέλευσης τροφές, όπως το κόκκινο κρέας(μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, κατσίκι), τα αυγά, το βούτυρο, τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Μικρή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα έχει το λευκό κρέας, δηλαδή τα πουλερικά και τα ψάρια. Γι αυτό το λόγο, το κόκκινο κρέας πρέπει να περιλαμβάνεται στη διατροφή των διαβητικών μια φορά την εβδομάδα ή και πιο σπάνια, 1-2 φορές κοτόπουλο και ψάρι και τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας πρέπει να καταναλώνονται λαχανικά και όσπρια.

Πρέπει επίσης να καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα μέτριας περιεκτικότητας λίπους, να αποφεύγουν το βούτυρο και να χρησιμοποιούν στη θέση του ελαιόλαδο, να μην μαγειρεύουν τις γαρνιτούρες(ρύζι, πατάτες) μαζί με το κρέας, γιατί απορροφάνε όλο το λίπος του κρέατος λειτουργώντας σαν σφουγγάρι.

Μεγάλη προσοχή πρέπει να δώσουν οι διαβητικοί στην κατανάλωση αλκοόλ. Το αλκοόλ προκαλεί υπογλυκαιμία, για αυτό πάντα πρέπει να το καταναλώνουν μαζί με κάποιο σνακ ή γεύμα που να περιέχει υδατάνθρακες.
Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο διαβητικός μπορεί να καταναλώνει χωρίς περιορισμούς αλκοόλ. Υπάρχει περιορισμός όσον αφορά το αλκοόλ και αυτός είναι τα 2 ποτά την ημέρα για τους άντρες και το 1 ποτό την ημέρα για της γυναίκες. Το ένα ποτό ισοδυναμεί με ½ ποτήρι κρασί ή 1 κουτάκι(330 ml) μπύρα ή 1 σφηνάκι(30ml) σκληρό αλκοόλ(βότκα, ουίσκι, τζιν). Πρέπει να αναφέρουμε ότι η μπύρα περιέχει υδατάνθρακες, οι οποίοι πρέπει να υπολογιστούν στον ημερήσιο καταμερισμό των υδατανθράκων.

Μεγάλη επίσης προσοχή πρέπει να δώσουμε στην αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας, η οποία μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε διαβητικούς τύπου 1 όσο και σε διαβητικούς τύπου 2.
Όταν ένας διαβητικός εμφανίσει υπογλυκαιμία(τιμή γλυκόζης 50 mg/dl ή και μικρότερη) πρέπει να καταναλώσει 15 γρ υδατανθράκων για να τη διορθώσει. Πρέπει λοιπόν να καταναλώσει ½ κούπα αναψυκτικό(όχι light ή με στέβια), ή ½ ποτήρι χυμό φρούτων χωρίς ζάχαρη, ή 1/2 ποτήρι νερό στο οποίο θα έχει διαλύσει 1 κουταλιά της σούπας ζάχαρη, ή 1 κουταλιά της σούπας μέλι ή κουταλιά της σούπας μαρμελάδα.

Εάν δεν διορθωθεί η υπογλυκαιμία μετά από 15 λεπτά πρέπει να καταναλώσει επιπλέον 15 γρ. υδατανθράκων. Αν ο χρόνος για το επόμενο γεύμα είναι μικρότερος από μια ώρα, τότε μετά τη διόρθωση ο διαβητικός θα ακολουθήσει κανονικά το γεύμα του. Αν ο χρόνος για το επόμενο γεύμα είναι μεγαλύτερος από μια ώρα, τότε πρέπει να προσλάβει επιπλέον 15 γρ. υδατανθράκων.

Εάν κάποιος διαβητικός χάσει τις αισθήσεις του λόγω της υπογλυκαιμίας και δεν μπορεί να καταπιεί πρέπει να του γίνει ενδομυϊκά ένεση γλυκαγόνης. Πρέπει να σημειώσουμε ότι για την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας, καταναλώνονται όσα τρόφιμα έχουμε προαναφέρει και όχι γλυκά ή σοκολάτες που περιέχουν λιπαρά, τα οποία καθυστερούν την απορρόφηση των υδατανθράκων με αποτέλεσμα η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας να μην είναι άμεση.

Συνοπτικά:

1. Ορθός καταμερισμός των υδατανθράκων μέσα στην ημέρα.
2. Μικρά και συχνά γεύματα.
3. Κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων.
4. Καθημερινή κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών.
5. Μείωση της κατανάλωσης κορεσμένου λίπους.
6. Κατανάλωση ζάχαρης και αλατιού με μέτρο.
7. Αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών(25-30 γρ. / ημέρα).
8. Στον διαβήτη τύπου 2 πρέπει τα γεύματα να γίνονται σταθερές ώρες κάθε μέρα.
9. Διατήρηση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα.
10. Επιλογή υγιεινού τρόπου μαγειρέματος.
11. Καθημερινή καταμέτρηση του σακχάρου.