Σπαράγγια, μια «υπερτροφή» στο πιάτο μας
Τα σπαράγγια αποτελούν αυτοφυές φυτό της Μεσογείου, όπου και ανακαλύφθηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια, αλλά και της κεντρικής Ευρώπης. Αποτελούσαν αγαπημένη λιχουδιά των αρχαίων Ελλήνων, όπως μαρτυρούν κείμενα, κάνοντας λόγο για το αγαπημένο έδεσμα ακόμα και των Θεών. Η λατινική τους ονομασία είναι Asparagus officinalis L. και στην ελληνική γλώσσα τα συναντάμε με την ονομασία Ασπάραγγος ο φαρμακευτικός. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν τα πράσα, τα σκόρδα και τα κρεμμύδια.
Στη Χώρα μας υπάρχουν αρκετά αυτοφυή είδη του, όπως o Α.officinalis, που φύεται σε άγονες, αμμώδεις περιοχές της Θεσσαλίας, των Ιόνιων νησιών και της Βόρειας Ελλάδας και οι ποικιλίες του καλλιεργούνται σε εμπορική κλίμακα στα παράλια, στα νησιά του Αιγαίου, στην Κεφαλλονιά, στην Κρήτη και σε πολλά μέρη. Υπάρχουν σπαράγγια επίσης στα βουνά της Πελοποννήσου, της Βόρειας Ελλάδας και στην Κρήτη.
Τα τελευταία χρόνια, για να καλύψουμε την αυξημένη ζήτηση τους τα καλλιεργούμε, αφού όλο και περισσότεροι ανακαλύπτουν την εξαιρετική θρεπτική τους αξία και τα οφέλη που προκύπτουν από την κατανάλωσή τους. Τα πράσινα σπαράγγια οφείλουν το χρώμα τους στην χλωροφύλλη που συντίθεται με την έκθεση τους στον ήλιο. Τα λευκά είναι σπαράγγια καλλιέργειας και σκεπάζονται με χώμα ώστε να διατηρούν το λευκό χρώμα τους. Υπάρχουν σπαράγγια και σε ιώδη (μοβ) απόχρωση για όσα έχουν εκτεθεί λίγες μόνο ώρες στον ήλιο.
Είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματος B που δρουν ως συνένζυμα σε διεργασίες παραγωγής ενέργειας και αναπνοής των κυττάρων και ιδιαίτερα σε φυλλικό οξύ που παίρνει μέρος στη βιοσύνθεση του νουκλεϊκού οξέος(DNA) και των αμινοξέων. Έχουν αντιοξειδωτική δράση που οφείλεται στις βιταμίνες C, E, καθώς και στα καροτένια, που περιέχουν. Είναι πλούσια σε φώσφορο, ασβέστιο, μαγνήσιο και χαμηλά σε νάτριο. Είναι κατάλληλα για υπερτασικούς, μιας και περιέχουν αρκετό κάλιο. Μας αποδίδουν ελάχιστες θερμίδες, μικρή ποσότητα πρωτεϊνών και υδατανθράκων και την ασπαραγίνη, ουσία με διουρητική δράση.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά ποια είναι τα οφέλη για την υγεία μας από την κατανάλωση σπαραγγιών.
Πρόληψη λοιμώξεων ουροποιητικού-Διουρητική δράση: Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τα σπαράγγια περιέχουν το αμινοξύ ασπαραγίνη, το οποίο είναι φυσικό διουρητικό, γι’ αυτό βοηθούν να αποφύγουμε τις λοιμώξεις του ουροποιητικού. Οι θεραπευτικές ιδιότητες τους ήταν γνωστές από την αρχαιότητα, με ένθερμους υποστηρικτές τον Ιπποκράτη και τον Διοσκουρίδη.
Αντιφλεγμονώδης δράση: Τα σπαράγγια εμφανίζουν επίσης εξαιρετική αντιφλεγμονώδη δράση, που οφείλεται στα φλαβονοειδή που περιέχουν όπως η κερκετίνη, η ρουτίνη και οι άλλες ουσίες. Επίσης περιέχουν σαπωνίνες, ουσίες που έχουν αντικαρκινικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Καλύτερη πέψη: Τα σπαράγγια περιέχουν ικανοποιητική ποσότητα ινουλίνης, ενός πρεβιοτικού(τροφή προβιοτικών βακτηριών), που βοηθά στην καλή κατάσταση του πεπτικού συστήματος, στην εξισορρόπηση των προβιοτικών του εντέρου και επομένως στη μείωση των αερίων, επίσης συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του ορθού και στην αύξηση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών.
Αντιοξειδωτική δράση: Η μεγάλη ποικιλία αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχουν τα σπαράγγια όπως η γλουταθειόνη, η βιταμίνη C, η β- καροτίνη, η βιταμίνη Ε και ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο και το σελήνιο, μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων προβλημάτων υγείας, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, αλλά και πολλών περιπτώσεων καρκίνου, εξαιτίας της μείωσης του οξειδωτικού στρες στον οργανισμό μας. Ιδιαίτερα τα μοβ σπαράγγια είναι πλούσια σε ανθοκυανίνες, οι οποίες έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και βοηθούν το σώμα μας να καταπολεμά τις βλαβερές ελεύθερες ρίζες. Τέλος μελέτη έδειξε ότι τα μέταλλα και τα αμινοξέα των σπαραγγιών προστατεύουν τα ηπατικά κύτταρα από τις τοξίνες του αλκοόλ.
Πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων – ρύθμιση πίεσης: Η υψηλή περιεκτικότητα των σπαραγγιών σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β, βοηθά στον μεταβολισμό των υδατανθράκων και στη ρύθμιση των επιπέδων της ομοκυστεΐνης για την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στην πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων βοηθά επίσης η υψηλή περιεκτικότητα τους σε φυτικές ίνες και ασπαραγίνη, που δρα ευεργετικά με την ισχυρή διουρητική της δράση. Ένα άλλο όφελος από την κατανάλωση αρκετών φυτικών ινών είναι ότι βοηθούν στη ρύθμιση της χοληστερόλης στο αίμα μας. Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες στα σπαράγγια συνδέονται με οποιαδήποτε χοληστερόλη στο πεπτικό μας σύστημα και βοηθούν στη μεταφορά της πριν την απορροφήσουμε. Επιπλέον, το κάλιο που περιέχουν μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της χοληστερόλης και στη ρύθμιση του καρδιακού παλμού μας.
Πήξη του αίματος: Η βιταμίνη Κ που περιέχουν τα σπαράγγια βοηθά στη σωστή πήξη του αίματος, ανεπάρκειά της μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως η ανεξέλεγκτη αιμορραγία μετά από τραυματισμό. Επίσης είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών μας, καθώς βοηθά το σώμα μας να απορροφήσει το ασβέστιο. Η κατανάλωση αρκετής βιταμίνης Κ μέσω λαχανικών όπως τα σπαράγγια μπορεί να βοηθήσει στη σωστή πήξη του αίματος μας. Όσοι κάνουν θεραπεία με φάρμακα για την αραίωση του αίματος όπως η βαρφαρίνη, θα πρέπει να προσέχουν την πρόσληψη βιταμίνης Κ.
Προγεννητική Υγεία: Μια μόνο μερίδα σπαραγγιών μας παρέχει το ένα τρίτο του φυλλικού οξέος(δηλαδή 4 σπαράγγια καλύπτουν το 22% των ημερήσιων αναγκών μας) που χρειαζόμαστε καθημερινά. Αυτή η βιταμίνη είναι τόσο σημαντική για την εγκυμοσύνη που τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος αποτελούν συνιστώμενο μέρος της προγεννητικής φροντίδας. Το φυλλικό οξύ βοηθά στην πρόληψη της αναιμίας, του μυρμηγκιάσματος των χεριών και των ποδιών, ακόμη και των γενετικών ανωμαλιών. Μελέτη έδειξε ότι γυναίκες που λάμβαναν συμπληρώματα φυλλικού οξέος επί ένα χρόνο πριν τη σύλληψη, μείωσαν τον κίνδυνο πρόωρης γέννησης κατά 50% συγκριτικά με τις γυναίκες που δεν λάμβαναν φυλλικό οξύ.
Βελτίωση διάθεσης: Το φολικό οξύ που περιέχουν τα σπαράγγια, βελτιώνει τη διάθεση και απομακρύνει την ευερεθιστότητα. Έρευνες έχουν δείξει τη σύνδεση των χαμηλών επιπέδων φυλλικού οξέος και βιταμίνης Β12 με την κατάθλιψη. Τέλος περιέχουν επίσης υψηλά επίπεδα τρυπτοφάνης, ενός αμινοξέος που συμβάλλει στη βελτίωση της διάθεσης μας.